ว่าด้วยเรื่องวรรณกรรมและระดับของจิตใจ

"การอ่านวรรณกรรม เป็นการยกระดับของจิตใจ"
หลายท่านคงเคยได้ยินคำกล่าวประโยคนี้ และบางท่านอาจจะสงสัยว่าวรรณกรรมช่วยยกระดับจิตใจอย่างไร ผมเองก็สงสัยด้วยเช่นกัน
ลองมาอ่านความคิดเห็นของผู้ไม่มีความรู้ทางวิชาการอย่างผมบ้างนะครับ จากการ สังเกต ครุ่นคิด ใคร่ครวญ เดา ฝันกลางวัน และอื่นๆ ทำให้ผมพอจะมีความเห็นเกี่ยวกับเรื่องนี้คือ
การเสพย์วรรณกรรม ช่วยให้จิตใจละเอียดอ่อนยิ่งขึ้น ไม่ได้หมายถึงแค่วรรณกรรมเท่านั้นนะครับ การเสพย์ศิลปะแขนงอื่นก็เช่นเดียวกัน
ผมขอสมมติเหตุการณ์คนสองคนกำลังนั่งฟังการบรรเลงเพลงคลาสสิค
คนหนึ่งซาบซึ้งดื่มด่ำถึงจิตวิญญาณจนน้ำตาคลอเบ้า
อีกคนรู้สึกเหมือนมีเสียงอะไรกรอกผ่านหู อยากให้เพลงจบเร็วๆจะได้ลุกไปทำอย่างอื่นที่ดูสำคัญกับชีวิตมากกว่า
ผมคิดว่านี่คือตัวอย่าง ความแตกต่างของระดับจิตใจครับ
ผมไม่ได้จำกัดระดับของจิตใจไว้กับรสนิยมว่าสูงจะต้องคลาสสิคเท่านั้นนะครับ แต่ผมเพ่งเล็งไปที่รูปแบบของความสุข
คนที่จิตใจละเอียดอ่อนสามารถหาความสุขได้ง่ายๆจากสิ่งรอบกาย ไม่ว่าจะเป็น สายลม แสดงแดด สามารถมองอะไรในแง่มุมที่งดงาม และความสุขที่ได้จากการเสพย์งานศิลปะก็ลึกซึ้งดื่มด่ำยิ่งนัก
ส่วนคนอีกจำพวกหนึ่ง ต้องตีหัวหมาด่าแม่เจ๊ก จึงจะสะใจพอแก้เซ็งให้ชีวิตได้
และอีกอย่างหนึ่งผมคิดว่าวรรณกรรมช่วยให้เข้าใจในมนุษย์มากขึ้น
ในตำราเรียนอาจจะสามารถอธิบายให้เรามีความรู้เกี่ยวกับมนุษย์ได้ แต่ไม่สามารถที่จะทำให้เข้าใจ เพราะการบรรยายในตำรารเรียนใช้เพียงภาษาซึ่งเป็นเครื่องมือสื่อความที่ค่อนข้างหยาบ
แต่ในวรรณกรรม ใช้ภาษานำไปสู่ภาพพฤติกรรม และภาพพฤติกรรมก็นำไปสู่การเข้าใจมนุษย์อีกทอดหนึ่ง
ขออนุญาตยกตัวอย่างมาจาก เจ้าหญิงบนหอคอย ของ คุณ นลพรรณ ขาวผ่อง ผู้ส่งผลงานเข้าประกวดโครงการ youngthai short story award เดือนมีนาคม 2553

ฉันไม่อยากเป็นแค่ 'สิ่งของ' ที่ถูกประดับอยู่ในบ้าน

คืนหนึ่งหลังจากที่ร้องเพลงให้คุณฟังแล้ว ฉันขอร้อง

ให้คุณพาฉันออกไปจากห้องนี้

จะแค่สนามเด็กเล่นหรือสวนสาธารณะข้างบ้านก็ได้

จะที่ไหนก็ไม่เป็นไร

ต่อให้ตำราอธิบายเรื่องการเปลี่ยนแปลงของสภาวะในไฮโพทาลามัส ฮอร์โมนที่หลั่งออกมาที่มีผลต่อสภาวะถดถอยของระบบร่างกาย ละเอียดแค่ไหน ก็ไม่สามารถทำให้เราเข้าใจความรู้สึกของผู้หญิงคนนี้ได้ดีไปกว่า บทประพันธ์ท่อนนี้ท่อนหนึ่ง

ความเห็นแถมท้ายของผม ผมคิดว่าน่าเสียดายที่วรรณกรรมส่วนใหญ่ในสมัยนี้เน้นความ หวือหวา วาบหวาม อึกทึกครึกโครม แปลกพิศดารเรียกร้องความสนใจมากเกินไป (คาดว่าน่าจะได้รับอิทธิพลมาจากวัตถุนิยม) ทำให้ความสามารถในการเสพย์ความสุขที่ละเอียดอ่อนและความเข้าใจในมนุษย์ของคนในปัจจุบันลดน้อยถอยลง แต่ก็ยังไม่หมดไปเสียทีเดียว
ปล.มายกระดับจิตใจ แก้เครียด ด้วยบทกวีปัญญาอ่อนของผมดูนะครับ
ในวันที่กระจั้วตัวแดงๆพร้อมที่จะสยายปีกโบยบิน
คือวันที่ฉันสิ้นเยื่อใยในตัวเธอ
เธอผู้ทำร้ายฉัน
เธอผู้น่ารักน่าชัง
เจ้าแมงกีซอน

ขำๆครับ อย่าคิดมาก (กลัวจะขำไม่ออกกัน)